Sporthelden uit de regio door de eeuwen heen

In 1999 werd tafeltennisser Bettine Vriesekoop (1961) uitgeroepen tot ‘Speelster van de Eeuw’. Deze boerendochter uit Hazerswoude-Rijndijk veroverde talloze titels en bereikte tijdens de Olympische Spelen van Seoul in 1988 de kwartfinale. Vriesekoop is een van de vele succesvolle sporters uit de huidige gemeente Alphen aan den Rijn.

In 2017 keerde Vriesekoop terug naar haar roots: ze werd jeugdtrainer bij tafeltennisclub Avanti in Hazerswoude, waar haar sportcarrière ooit begon. In de jaren tachtig werd ze Europees kampioen enkelspel (1982) en won ze het prestigieuze Top-12-toernooi (1982 en 1985). Haar successen waren het resultaat van keiharde training onder Gerard Bakker, die eiste dat zij zich volledig aan de sport wijdde. Na de Olympische Spelen van 1988 stopte ze tijdelijk, om zich los te maken van deze veeleisende aanpak. Toch pakte ze haar batje weer op en won in 1992 opnieuw de Europese titel. In 1999 zette ze definitief een punt achter haar topsportcarrière. Daarna werkte ze als journalist, auteur en trainer, onder andere voor ouderen.

De opkomst van georganiseerde sport

Toen Vriesekoop begon met tafeltennis, was sporten in clubverband heel normaal. Maar dat was anders in de negentiende eeuw. Boeren en arbeiders sportten vooral informeel. Het waren vooral studenten en welgestelden die sportverenigingen oprichtten.

In deze waterrijke regio begon het met watersport. In 1881 werden de eerste zeil- en roeiwedstrijden gehouden op het Braassemermeer en de Oude Rijn. In 1882 volgde de oprichting van de Alphense Zeil- en Roeivereeniging Hollandia. De roeiwedstrijden op de Oude Rijn trokken jarenlang publiek, mede door een beruchte bocht in het parcours. In de loop der tijd verhuisde Hollandia met haar activiteiten naar het IJsselmeer en het Amsterdamse Bos.

Tennis en voetbal winnen terrein

Rond 1900 wonnen ook tennis en voetbal aan populariteit. In 1907 richtten jongeren tennisclub TEAN op, die begon op een kolfbaan achter hotel De Vergulde Wagen. TEAN verhuisde meerdere keren en belandde uiteindelijk aan de rand van het Bospark. Daar werd vanaf 1996 het internationale tennistoernooi TEAN International gehouden, dat na 2017 wegens geldgebrek werd stopgezet. Een zeer bekende voormalig proftennisser is Martin Verkerk (1978) uit Alphen aan den Rijn. Hij brak internationaal door in 2003 door verrassend de finale van Roland Garros te halen. Verkerk stond bekend om zijn krachtige service en aanvallende speelstijl.

In 1909 werd de eerste voetbalclub van Alphen opgericht: AVV Alphen. Oorspronkelijk wilde men de naam DVS (‘Door Vereeniging Sterk’), maar die bestond al. Later volgden clubs als Alphia (1919), ARC (1927) en Alphense Boys (1930). Alphense Boys stond, mede door de rol van een kapelaan bij de oprichting, bekend als ‘de papen’.

Voetbal groeit door

De clubs moesten geregeld verhuizen. AVV Alphen begon aan de Hofzichtstraat en speelt nu aan de Sportlaan. Omdat het daar te druk werd, kwam sportpark Zegersloot tot stand. Daar trokken 10.000 toeschouwers in 1990 naar een wedstrijd van ARC tegen Oranje. Acht jaar later werd ARC landskampioen bij de amateurs. De bekendste oud-speler is John Heitinga, die 87 interlands speelde en sinds 2005 naamgever is van het Heitinga-toernooi bij ARC.

Ook in omliggende dorpen ontstonden voetbalclubs: BVV/Floreant in Boskoop (1913), Koudekerk (1938), Hazerswoudse Boys (1943), Bernardus uit Hazerswoude-Rijndijk (1947), Zwammerdam (1948) en Aarlanderveen (1966). BSC’68 in Benthuizen verraadt zijn oprichtingsjaar al in de naam.

Andere sporten bloeien op

Hoewel voetbal de populairste sport was in de twintigste eeuw, groeide ook de belangstelling voor andere disciplines. In 1926 werd de Alphense Zwem Club (AZC) opgericht, die vooral uitblonk in waterpolo. De mannen werden zestien keer landskampioen en haalden tweemaal de Europa Cup-finale. In 2004 werd hier het eerste Nederlandse waterpolo-opleidingscentrum geopend.

Atletiek kreeg in 1936 vorm met de oprichting van AAV’36. Sinds 1953 organiseert deze club de hardloopwedstrijd De 20 van Alphen, het grootste sportevenement van de stad met jaarlijks tot 10.000 deelnemers. In Boskoop leidde AV’47 talenten op zoals topatlete Maureen Koster.

Vanaf de jaren zestig kwamen meer sporten op. Avanti (opgericht in 1961) werd een belangrijke tafeltennisclub. Schermliefhebbers konden vanaf 1969 terecht bij Zaal Kardolus in Benthuizen, geleid door vijfvoudig Nederlands kampioen Kasper Kardolus. Ook American football vond voet aan de grond: De Alphen Eagles (1985) werden driemaal landskampioen.

Sporthelden

Veel inwoners van de regio leverden indrukwekkende sportprestaties. Denk aan tennisser Tom Okker uit Hazerswoude-Dorp en Henk Angenent, die in Alphen woonde toen hij in 1997 de Elfstedentocht won. Toch werd geen van hen uitgeroepen tot sporter van de eeuw – die titel ging naar Bettine Vriesekoop. Misschien komt ooit nog eens die eer toe aan Arvin Slagter uit Alphen aan den Rijn. Hij nam een gouden plak mee naar huis op de Olympische Spelen met 3 x 3 basketbal. De 39 -jarige Alphenaar deed voor de tweede keer mee met de Spelen in Tokio. Door de winst van Nederland is de sport inmiddels een stuk populairder geworden, ook in Alphen aan den Rijn.